[ Pobierz całość w formacie PDF ]
przeszkodach część ludzi i koni, to jednak, dzięki oszałamiającej rycerstwo zachodnie szybkości swych ruchów, zdołali
przedostać się do piechoty i artylerii, oraz wycięli, prawdopodobnie, kanonierów i osłonę, ponieważ do końca bitwy już
ani
0 armatach, ani o łucznikach nie posiadamy jakiejkolwiek wzmianki w zródłach".
Atak oddziałów litewsko-tatarskich na nieprzyjacielską piechotę
1 artylerię spowodował przeciwuderzenie ciężkozbrojnej jazdy krzyżackiej. Pod jej naporem chorągwie litewsko-
tatarskie, chcąc odciągnąć przeciwnika od zajętych stanowisk, przystąpiły do odwrotu. Zamieszanie w szeregach
nieprzyjacielskich umożliwiło ciężkozbrojnemu rycerstwu polskiemu rozpoczęcie ataku na jazdę krzyżacką w chwili,
gdy była pozbawiona osłony artylerii i łuczników.
Po bitwie grunwaldzkiej część wojowników carewicza Dżelal ed--Dina dobrowolnie osiadła w Wielkim Księstwie
Litewskim. Niejasne wspomnienie tego wydarzenia przez wieki tkwiło w tradycji Tatarów litewskich. Niemal
wszystkie rody tatarskie na Litwie szukały swych protoplastów wśród wojowników walczących w sławnej bitwie pod
Grunwaldem.
Zwycięstwo odniesione nad Krzyżakami pozwoliło Witoldowi zająć się sprawami tatarskimi. Sytuacja w Złotej Ordzie
sprzyjała planom litewskim. Wojna domowa między chanem Timurem a wszechwładnym emirem Edygejem wciąż
trwała. Dopiero w drugiej połowie 1411 roku nastąpiło rozstrzygnięcie. Pokonany Edy-gej uszedł do Chorezmu pod
opiekę syna wielkiego Tamerlana, emira Szahrucha. Latem 1411 roku Dżelal ed-Din przy pomocy litewskiej
zorganizował próbny wypad na Złotą Ordę, zakończony opa-
nowaniem Krymu. Decydujące uderzenie na państwo Timur-Kutłu-gowiczów nastąpiło w roku przyszłym. Witold, tak
jak i poprzednim ekspedycjom, chciał nadać mu charakter wyprawy krzyżowej. Przy pomocy Władysława Jagiełły
próbował nawet uzyskać od papieża pozwolenie na ogłoszenie krucjaty. Zimą 1412 roku Dżelal ed-Din przy poparciu
ułusów Szyrinów i pomocy litewskiej zdobył tron. W czasie swojego krótkiego panowania prowadził politykę zgodną z
interesami Witolda. Rozumiejąc niebezpieczeństwo grożące Tatarom ze strony zjednoczonej Rusi, Dżelal ed-Din od
samego początku starał się skłócić księstwa ruskie. Podsycał niewygasły antagonizm między Moskwą a Twerem o tron
wielkoksiążęcy. Jego twarda polityka wobec księstw ruskich zyskała mu u kronikarzy miano
nieprzyjaciela Rusi.
W sierpniu 1412 roku emir Edygej, nie bez udziału Moskwy, doprowadził do zamordowania Dżelal ed-Dina i
wprowadzenia na tron ]ego brata Kerim Berdiego. Witold, nie chcąc pogodzić się z nową sytuacją w Kipczaku, poparł
pretensje do tronu chańskiego młodszego Tochtamyszewicza Betsub Ułana, który ze swoimi stronnikami wy wędrował
na Litwę. W 1413 roku Betsub Ułan został uznany w Wilnie chanem Złotej Ordy. Razem ze swoimi
wojownikami wziął udział w nowej wojnie litewsko-krzyżackiej. W końcu 1414 roku pretendent do tronu chańskiego
na czele własnego oddziału i litewskich chorągwi ruszył w stepy Kipczaku. Już na samym początku wyprawy znalazł
poparcie w prolitewsko nastawionych ułu-sach. Po chwilowych sukcesach w zimie 1414 roku zwolennicy
Betsub Ułana musieli ratować się ucieczką do Wielkiego Księstwa Litewskiego. Sam pretendent został zgładzony
w czasie starcia
z wojskami Edygeja, który występował w imieniu chana Kerim
Bardiego.
W burzliwym w wydarzenia 1414 roku przy pomocy litewskiej opanował władzę w części Złotej Ordy nie znany nam
bliżej chan Kibek. Wyzyskując sojusz z nowym chanem książę Witold umocnił nadwątloną pozycję Litwy w
księstwach ruskich. Wypędzenie ze Złotej Ordy Kibeka oraz wyniesienie na tron Czyngis Ułana, znowu zmieniło układ
sił w Europie Wschodniej. Orda ponownie stała się wrogiem Wielkiego Księstwa Litewskiego. Pierwszą oznaką
55
zmiany kursu polityki tatarskiej był najazd na miasto Jelec w ziemi riazańskiej, będące w zależności lennej od Litwy.
W lipcu 1416 roku Tatarzy wyprawili się na południowe prowincje Wielkiego Księstwa Litewskiego. Czambuły
[ Pobierz całość w formacie PDF ]