[ Pobierz całość w formacie PDF ]
jest zaangażowana w różne zadania z użyciem materiału słownego. Zwiadczy o tym
choćby fakt, że język, w którym są nazywane cyfry, wpływa nie tylko na zakres
pamięci, ale także na tempo obliczeń arytmetycznych. Wykonując zadanie aryt-
metyczne w myśli , musimy pamiętać liczby i wyniki częściowych obliczeń
(sprawdzcie to na przykÅ‚adzie: 58×45 =). Studenci dwujÄ™zyczni wolniej doko-
nują obliczeń i popełniają więcej błędów, gdy posługują się językiem walijskim niż
w przypadku użycia języka angielskiego (Ellis i Hennelly, 1980). Wynika to z udziału
pętli artykulacyjnej z jej charakterystycznymi ograniczeniami. Inny przykład:
Chińczycy szybciej recytują tabliczkę mnożenia (i wykonują oparte na niej oblicze-
nia) niż Amerykanie.
Pamięć operacyjna 179
Jedną z głównych funkcji pętli artykulacyjnej jest udział w rozumieniu języka.
Zwłaszcza gdy tekst zawiera skomplikowane lub niejasne zdania, pętla jest
pomocna w podtrzymywaniu informacji o kolejności słów i dzięki temu ułatwia
zrozumienie. Można znalezć także inne zadania, w które musi być zaangażowana
pętla artykulacyjna. Posłuchajcie kiedyś konferencji prasowej z udziałem gości
zagranicznych i spróbujcie przeanalizować pracę tłumacza dokonującego natych-
miastowego przekładu tekstu mówionego. Słuchając dwóch, trzech często zawiłych
zdań musi on w tym samym czasie tłumaczyć w myśli, śledzić dalszy tok wypo-
wiedzi i utrzymywać w pamięci to, co już przetłumaczył, aż do momentu, gdy
mówca zrobi przerwę i odda mu głos, a także jeszcze podczas własnej wypowiedzi.
Bez systemu typu pętli artykulacyjnej byłoby to chyba niewykonalne.
Zdaniem Baddeleya pętla fonologiczna kształtuje się wraz z rozwojem mowy:
procesy zaangażowane w percepcję mowy dają podstawy magazynowi fonologicz-
nemu, a procesy zwiÄ…zane z produkcjÄ… mowy powtarzaniu artykulacyjnemu.
Stwierdzono udział pętli fonologicznej w przyswajaniu przez dzieci słownika
(Gathercole i Baddeley, 1989), a także w nauce czytania (Jorm, 1983; Johnston,
1993; De Jong, 1998). Podobnie jest u dorosłych, którzy uczą się języka obcego.
Notes wizualno-przestrzenny
Charakteryzując notes wizualno-przestrzenny, Baddeley (1998) powołuje się na
własne następujące doświadczenie: Jadąc autostradą, słuchał z dużym zaintere-
sowaniem transmisji z meczu futbolu amerykańskiego i wyobrażał sobie jego prze-
bieg zgodnie z relacją spikera. Po chwili zauważył, że samochód jedzie zygzakiem.
Wyobrażanie sobie tego, co dzieje się na boisku, utrudniało mu prowadzenie samo-
chodu do tego stopnia, że musiał przełączyć radio na stację muzyczną. Baddeley
odniósł to doświadczenie do funkcjonowania pamięci operacyjnej i jej ograniczeń.
Wyobrażanie sobie przebiegu meczu i prowadzenie samochodu to dwa zadania
angażujące podsystem wizualno-przestrzenny. Okazało się, że trudno wykonywać
je jednocześnie.
%7łeby zbadać ten problem dokładniej, Baddeley posłużył się procedurą podwój-
nego zadania w warunkach laboratoryjnych. Jedno zadanie wymagało od badanych,
by śledzili na ekranie punkt świetlny poruszający się po okręgu i utrzymywali na
nim strzałkę wskaznika. Jednocześnie wykonywali drugie zadanie, zapożyczone
z badań Lee Brooksa: wyobrażali sobie duże, drukowane litery i opisywali ich
kształt. Okazało się, że śledzenie światełka ma wpływ zakłócający na zadanie
wymagajÄ…ce wyobrazni wzrokowej (Baddeley, Grant, Wight i Thomson, 1975,
cyt. za: Baddeley, 1997). Oznacza to, że oba zadania odnoszą się do tego samego
składnika pamięci operacyjnej. Zledzenie światełka nie przeszkadzało natomiast
w wykonywaniu zadania werbalnego, co jest potwierdzeniem odrębności zaanga-
żowanych podsystemów pamięci.
Inna sytuacja, w której wykorzystywany jest notes wizualno-przestrzenny, to
stosowanie mnemotechniki opartej na wyobrazni, na przykład metody miejsc
180 Systemy pamięci krótkotrwałej
wspomnianej w rozdziale 2. Metoda ta jest bardzo pomocna w uczeniu siÄ™
materiału werbalnego, na przykład listy słów. Studenci najpierw nauczyli się
posługiwać tą metodą, wykorzystując charakterystyczne miejsca wzdłuż drogi
prowadzącej przez kampus uniwersytecki, na przykład bramę, wejście do baru
itp. W tych miejscach należało ustawiać wyobrażenia zapamiętywanych przed-
miotów. Dzięki metodzie miejsc znacznie lepiej zapamiętywali listę słów, niż
uczÄ…c siÄ™ przez mechaniczne powtarzanie. Kiedy jednak wprowadzono drugie
zadanie, polegające na śledzeniu światełka (procedura podwójnego zadania),
metoda miejsc przestała przynosić korzyści (Baddeley, Grant, Wight i Thomson,
[ Pobierz całość w formacie PDF ]