[ Pobierz całość w formacie PDF ]
pochlebstwo jest grzechem.
Odpowiedz. Jak powiedzieliśmy uprzednio234, przyjacielskość zmierza głównie do
sprawienia przyjemności tym, którzy z nami współżyją. Niemniej dla osiągnięcia dla
nich jakiegoś dobra lub ustrzeżenia ich od jakiegoś zła człowiek przyjazny odważa się
83
sprawić im przykrość. Jeśliby więc ktoś we wszystkich okolicznościach chciał im
prawić tylko to, co im miłe, przekroczyłby miarę w przyjemności, a więc zgrzeszyłby
nadmiarem. Przy czym: ten kto bezinteresownie stara się być przyjemnym, jest
ugrzeczniony; kto natomiast czyni to dla własnej korzyści materialnej lub
jakiejkolwiek innej, dającej się uzyskać za pomocą środków materialnych, jest
pochlebcą jak się wyraża Arystoteles235. Zazwyczaj jednak miano pochlebcy
przypisuje się tym wszystkim, którzy w obcowaniu z innymi chcąc za pomocą słów
lub czynów sprawić innym przyjemność ponad miarę właściwą cnocie.
Rozwiązanie trudności. 1. Pochwała może być dobra lub zła, zależnie od tego czy
odpowiednie warunki są zachowane, czy też pominięte. Jeśli bowiem ktoś chce komuś
sprawić przyjemność przez pochwałę, bądz by go pocieszyć, by się nie załamał w
utrapieniach, bądz też, aby go podniecić do dalszego postępu w dobrem, wówczas
jeśli wszystkie należne okoliczności zostaną zachowane będzie to akt cnotliwej
przyjazni, natomiast pochlebstwo zachodzi wtedy, gdy ktoś chwali kogoś za to, za co
nie należy chwalić, a mianowicie za czyny złe, jak to zaznacza Pismo św.: Albowiem
chwalon bywa grzesznik dla żądz duszy swojej (Ps 10, 3), albo gdy czyny te są
niepewne, jak o tym przestrzega Mędrzec Pański (Ekle 27, 7): Nie chwal człowieka,
zanim poznasz jak przemawia, to bowiem jest próbą dla ludzi , a także (Ekle 11, 2):
Nie wychwalaj męża z powodu jego pięknej postawy"; albo wreszcie, gdy można się
obawiać, że ludzka pochwała pobudzi go do próżności. Toteż Pismo św. przestrzega
(Ekle 11, 30): Nie chwal przed śmiercią żadnego człowieka .
Chwalebna jest również chęć podobania się ludziom dla podtrzymania w nich miłości
oraz rozwoju duchowego. Kiedy zaś ktoś chce podobać się ludziom dla próżnej
chwały lub dla zysku, względnie przez złe postępowanie, wówczas występuje grzech,
zgodnie z słowami Psalmu (52, 6): Bóg rozsypał kości tych, którzy ludziom się
podobali , oraz Apostoła (Gal l, 10): Gdybym jeszcze teraz chciał się ludziom
przypodobać, nie byłbym sługą Chrystusa .
2. Także karcenie zła jest grzeszne, jeśli nie zachowuje się należnych okoliczności.
Podobnie chwalenie tego, co dobre.
3. Nic nie przeszkadza, by dwie wady były przeciwne sobie. Dlatego zarówno
obmowa, jak i pochlebstwo jest złe, ale sprzeciwiają się sobie co do treści słów, a nie
bezpośrednio co do celu, gdyż pochlebca dąży do sprawienia przyjemności temu,
komu schlebia; obmówca zaś nie dąży do sprawienia mu przykrości, gdyż niekiedy
obmawia go skrycie, ale raczej do zniesławienia go.
Artykuł 2
CZY POCHLEBSTWO JEST GRZECHEM ZMIERTELNYM ?
Postawienie problemu. Wydaje się, że pochlebstwo jest grzechem śmiertelnym, gdyż:
1. Podług św. Augustyna236 złem jest to, co jest szkodliwe. A pochlebstwo jest
najbardziej szkodliwe, skoro Psalmista głosi (9, 25): Chwalon bywa grzesznik dla
żądz duszy swojej, a niegodziwy bywa błogosławion. Rozgniewał Pana grzesznik .
Zw. Hieronim zaś dodaje237, że nic tak nie psuje myśli ludzkich, jak pochlebstwo.
84
Glossa wreszcie238 stwierdza, że więcej szkody przynosi język pochlebcy, niż miecz
prześladowcy . A więc pochlebstwo jest najcięższym grzechem.
2. Kto szkodzi słowami innym, nie mniej szkodzi sobie aniżeli innym. Toteż czytamy
w Psalmie (36, 15): Ich miecz przeszyje własne ich serca . Kto zaś używa
pochlebstwa, skłania innego do grzechu śmiertelnego. Dlatego Glossa239, tłumacząc
słowa Psalmu (104, 5): Olejek złośnika niech nie namaszcza głowy mojej
powiada że fałszywa pochwała pochlebcy rozmiękcza dusze, tak że odrywając się
od mocy prawdy, rzuca je w objęcia zła . A więc tym bardziej pochlebca grzeszy
śmiertelnie przeciw sobie samemu.
3. Istnieje przepis240 by duchownego, który zostanie przychwycony na pochlebstwie
lub zdradzie, pozbawić godności. Otóż taką karę wymierza się tylko za grzech
śmiertelny. A więc pochlebstwo jest grzechem śmiertelnym.
Ale z drugiej strony św. Augustyn241, zalicza do grzechów mniejszych pochlebstwo
okazywane osobom piastującym jakąś godność, zarówno z własnej woli, jak i na
skutek pewnej konieczności.
Odpowiedz. Jak widzieliśmy242, grzechem śmiertelnym jest to, co się sprzeciwia
miłości. Otóż pochlebstwo niekiedy sprzeciwia się miłości, a niekiedy nie. Sprzeciwia
się z trzech względów: ze względu na swą 'materię, np. gdy ktoś chwali czyjś grzech.
To bowiem sprzeciwia się zarówno miłości Bożej, gdyż pochlebca wówczas
występuje przeciw Jego sprawiedliwości, jak i przeciw miłości blizniego, którego
[ Pobierz całość w formacie PDF ]